buse

XX. yy’ın başında, Almanya’da Elberfeld’li bir tüccarın eğittiği «bilgiç» atlar, bilim alemini heyecana düşürdü. Bu hayvanlar aritmetik işlemleri yapmayı gerçekten «öğrenmiş»lerdi; birlikler için sol ayakla, onluklar için sağ ayakla yere vurarak cevap veriyorlardı. Bunlardan biri, ünlü Kurnaz Hans harflerin sıradaki yerini sayıyla vurgulayarak kelimeleri heceleyebiliyordu. Ama doğru cevaplar hiçbir zaman yüzde 10’u geçmiyordu.





İşin aslı basit öğrenme olayına dayanıyordu: sorulan soru dizinin başlangıç işaretini veriyor, deneycinin istemsiz davranışları da sonu belirliyordu. At gerçekten onun davranışındaki en ufak değişikliği ince bir duyarlıkla fark ediyor, ama adam bunu algılayamıyordu. Deneyci bir paravanla maskelendiği zaman at, belirli bir anda gözlemcinin soluğunu tuttuğunu algılıyordu. Sahibinin bilinçsiz temennileri de deneyin akışım sekteye uğratıyordu.