Hep söylüyoruz ya, evlenmek kadar boşanmak da doğaldır diye. Ama bazen bu doğal durum, olması gerektiği doğallıkta yaşanmıyor ne yazık ki. Ortaya beklenmedik karışıklıklar, zıtlaşmalar çıkabiliyor. Aynı evi paylaşan insanlar birbirlerine düşman gibi davranabiliyorlar. Sonra nafaka savaşları başlıyor.

Tüm bu olumsuzlukların yaşanmaması için boşanma esnasında nafaka konusundaki haklarınızı iyi bilmelisiniz. Hangi durumlarda nafaka alabileceğinizi, nafaka miktarının neye göre belirleneceğini, bu miktarın artıp azalma ihtimalinin olup olmadığını, ödenmeyen nafaka için ne yapabileceğinizi, nafakasız boşandıktan sonra nafaka davası açma hakkınızın olup olmadığını öğrenmelisiniz. Avukat Suat Aydın’ın anlatımıyla tüm bu konulara açıklık getiriyoruz.

Nafaka eşlerin yoksulluğa düşmesi durumunda eski kanunumuzda sadece kadınlara bağlanan, yeni kanunumuzda ise erkeğe de bağlanabilen bir yardım parasıdır. Bunun bağlanacağına mahkeme karar verir ve “yoksulluk nafakası” adı altında ödenmeye devam eder.

Kadın için nafaka evlenene kadar devam eder ya da taraflar anlaşırsa bir sözleşme ile toplu bir ödeme yapılır ve her ay nafaka ödenmesinden vazgeçilebilir. Erkek için ise mahkeme, boşanma davasında, eşlerin gelir durumlarını inceledikten sonra nafaka miktarının ne kadar olacağına karar verir.

Eski eşin evlenmesi durumunda nafaka ödeyen tarafın bunu otomatik olarak kesmesi doğru değildir. Bunun için mahkeme kararı gerekir. Mahkemeye müracaat edildiğinde mahkeme durumu inceler ve nüfus kağıtlarını ister. Basit bir dava olarak sürer ve hakim evlenen tarafın nafakasını kaldırır.

Eşlerden biri, nafaka istemeden ayrılmış olması durumunda, daha sonra tekrar nafaka isteyemez. Ancak çocuk için, çocuğun velayetini alan taraf çocuğun giderleri için her zaman nafaka talebinde bulunabilir. Çocuk 18 yaşını dolduruncaya kadar diğer taraf buna iştirak etmekle yükümlüdür. Eğer çocuk üniversiteye gidecekse eğitim dönemi 24 yaşına kadar sürebilir. Bu süre boyunca nafaka almaya hakkı vardır.

Boşanma davalarında nafaka isteme durumlarında, dilekçede tüm talepler dile getirilir. Ne kadar nafakaya ihtiyaç olduğu, varsa çocukların giderlerinin ne kadar olduğu ve bu giderleri paylaşmak adına ne kadar iştirak nafakası istenildiği yazılır. Hakim bu talepleri, getirilen bilgi ve belgelere dayanarak, hatta tarafları ve çocukları mahkemenin psikoloğuna gönderip sosyal uzmanlardan alacağı raporlarla belgelendirerek karar verir.

Hakim nafakaya karar verdiğinde, nafaka alacak tarafın yoksulluğa düşmesini engelleyecek bir miktara hükmeder. Karar verirken bunu enflasyona endeksleyebilir, tarafların anlaşmasına göre belirleyebilir ya da belirli bir yüzde koyabilir. Eski eşin gelirinin artması, diğerinin buna uygun olarak nafakasının artmasını gerektirmez. Hukuk buna imkan tanımıyor.

Takdir edilen nafakayı artırmak, ancak nafaka kararı verilirken, belirli bir oranda yıllık enflasyon artışına bağlanmışsa ve taraflar arasında bir sözleşmeyle belirli bir oranda artırılmasına izin verilmişse mümkündür. Eğer çocuk varsa, çocuğun hayat standardının yükselmesi için iştirak nafakasının artırılması talep edilebilir.

Mahkemelerimiz talep üzerine genelde ilk duruşmalarda kadın için daha sonra artırılmak veya eksiltmek üzere az veya çok bir nafakaya karar veriyorlar. Çocuklar için ise hakim daha öncelikli bir karar verebilir. Eğer eş bu ödemeyi yapmazsa, ara kararda verilen iştirak nafakası ödemesi icraya koyulabilir. Yine ödemezse nafaka borçlusu ödeyene kadar ceza davası açılır. Mahkemelerimiz hapisle cezalandırma konusunda karar veriyorlar.

Birikmiş nafakalar için faiziyle ödeme alınır. Nafaka alacağı her zaman icraya konulabilir. Nafakayı ödemeyen taraf, açılan ceza davasından ceza görmemek için birikmiş nafakayı toptan ödemek durumunda kalır genelde. Tabii böyle davalarda taraflar arasında ekonomik güce göre çeşitli sözleşmeler yapılabilir.

Nafaka anlaşmalı davalarda miktar belirlenmişse ve yıllara göre belirli bir endeks kararlaştırılmışsa buna göre davranılır. Eğer nafaka bu şekilde kesin çizgileriyle belirtilmemişse, nafakayı alan taraf, zaman içinde enflasyon karşısında miktar azalıyor ve ihtiyaçlarını karşılamıyorsa bunun artırılmasını talep edebilir. Diğer tarafın mal varlığında bir eksilme varsa, durumu kötüye gitmişse, iflas etmişse, kullandığı gelirler başkasına bağlıysa, nafakanın azaltılmasını talep edebilir.

Nafaka belirlenirken göz önünde bulundurulan etkenlerden en önemlisi, çocuğun ihtiyaçlarıdır. Bizim hukukumuz bu konuda daha objektiftir. Kişinin gelir durumu saptanırken, çiftin birlikteyken sahip olduğu standartlar göz önünde bulundurulur.